حمیدرضا شاه‌آبادی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره ظرفیت ادبیات کودک و نوجوان ایران برای مطرح شدن در مجامع بین‌المللی گفت: ممکن است نویسندگان ما با تکیه بر توانایی‌های فردی خود بتوانند تا سطوح بالا در جوایز بین‌المللی راه پیدا کنند، اما برنده شدن در جوایزی مثل جایزه آندرسون وقتی اتفاق می‌‌افتد که زمینه‌های زیادی از قبل آماده شده باشد.
شاه‌آبادی معتقد است نویسندگان ما شاید با تکیه بر توانایی‌های فردی خود بتوانند تا حدودی در سطح بین‌المللی مطرح شوند، اما واقعیت این است که هنوز نتوانسته‌ایم زمینه‌های لازم برای حضورشان در مجامع بین‌المللی را فراهم کنیم.
این نویسنده و پژوهشگر در ادامه با نگاهی کلی به امتیازات برگزیدگان نهایی جوایزی مانند هانس کریستین آندرسون بیان کرد: نیمی از این امتیازات به موقعیت نویسنده در داخل کشورش و نیمی هم به جایگاه او در خارج از کشور داده میشود.
وی درباره عوامل موثر در موقعیت یک نویسنده در داخل کشورش توضیح داد: از جمله این عوامل می‌توان به تعداد کتابهای چاپ شده و تیراژ آنها اشاره کرد.همچنین تعداد مصاحبه‌های مختلفی که با یک نویسنده انجام میشود، تعداد فیلم‌های سینمایی که براساس آثارش ساخته میشود یا تعداد برنامه‌‌های تلویزیونی که در معرفی نویسنده ساخته شده‌اند، تعداد درجات علمی که از سوی دانشگاه‌ها به او اعطا میشود و تعداد جوایز داخلی که دریافت میکند نیز بسیار موثر است.
شاه‌آبادی یادآور شد: متاسفانه در این بخش نویسندگان ما چیزی برای عرضه ندارند. تعداد تیراژ کتابهای ما قابل مقایسه با تیراژهای میلیونی کتابهای نویسندگان خارجی نیست. از طرفی دانشگاه‌ها و مجامع علمی در کشور رابطه خوبی با نویسندگان ما ندارند و هیچ وقت نمی‌بینیم دانشگاهی به نویسنده‌ای درجه علمی اعطا کند. همچنین باید بی‌اعتنایی سینماگران به ادبیات معاصر و اقتباس سینمایی از آثار ادبی را به این موارد اضافه کنیم که در مجموع سبب شده نویسندگان ما در رقابت با نویسندگان سایر کشورها در زمینه امتیازات داخلی کم بیاورند.
شاه‌آبادی در ادامه به عوامل خارجی موثر در این زمینه اشاره کرد و گفت: واقعیت این است که نشر در کشور ما باید شکل صنعتی به خود بگیرد تا بتواند در بازارهای جهانی حضور حرفه‌ای داشته باشد و از نویسندگان ایرانی ستاره‌سازی کند و آنها را به مجامع بین‌المللی معرفی کند ولی وضعیت نشر ما چنین نیست. متاسفانه به دلیل تبعیت نکردن از قانون کپی رایت نمی‌توانیم در مجامع بین‌المللی حضور حرفه‌ای داشته باشیم. اصولا مبادله بین‌المللی نداریم و آثارمان از بخت بسیار پایینی برای مطرح شدن در خا ج از کشور برخوردارند. بارها گفته‌ام کسانی که قدرت بیشتری برای جهانی کردن ادبیات ما دارند ناشران هستند نه نویسندگان. نویسندگان هرچقدر هم خوب بنویسند کسان دیگری باید باشند که کتابهای آنها را با رعایت اصول و قواعد بازاریابی به دنیا عرضه کنند.
وی افزود: در حال فعلی هر وقت کسی برای جایزه‌ای معرفی میشود ترجمه‌های خیلی سریع و سردستی و غیرحرفه‌ای در قالب جزوه بر روی کاغذهای معمولی، برای برگزار‌کنندگان جوایزی مانند هانس کریستین اندرسون فرستاده میشود تا فقط داوران بتوانند با آثار نویسنده آشنا شوند در حالی‌که این آثار باید در یک روند حرفه‌ای با کیفیت بالا ترجمه شده و در کشورهای دیگر به صورت کتاب منتشر شوند و به دست مخاطبان برسند. شاه‌آبادی، با اشاره به اینکه حضور ایران در نمایشگاههای بین‌المللی گسترده نیست، گفت: به یاد دارم چند سال پیش که کشور ترکیه در نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت به عنوان مهمان ویژه حضور داشت توانست حضوری چشمگیر داشته باشد و دو سال بعد از آن اورهان پاموک به عنوان برنده جایزه نوبل معرفی شد. غیرممکن است حضور گسترده کشور ترکیه در نمایشگاه کتاب فرانکفورت در انتخاب پاموک موثر نبوده باشد. آنها با حضور گسترده در نمایشگاههای بین‌المللی توانستند آثارشان را مطرح کنند.
حمیدرضا شاه‌آبادی، نویسنده «کافه خیابان گوته» در پایان به طرح‌های اخیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد و گفت: در سال‌های اخیر حضور در نمایشگاههای بین‌المللی نسبتاً بهتر شده و طرح‌هایی مثل طرح گرنت وزارت ارشاد ارائه شده‌اند که می‌‌توانند تاثیر خوبی در بهبود جایگاه آثار ایرانی در خارج از کشور داشته باشند. اما این کافی نیست و آنچه مورد نیاز ماست حرکت‌های خیلی بیشتری را طلب میکند.
منبع: ایبنا